Er staat een lange rij voor de ingang van de Leidse Hortus. Het wachten heeft een bijna ritueel karakter en is verre van een straf, want onderweg zijn mooie dingen te zien. Twee drakenbomen. Grote potten met agave’s en bloeiende Brugmantia’s. De sfeer is vrolijk, rustig, verwachtingsvol.

Na anderhalf uur naderen we de ingang van de tropische kas. Maar eenmaal binnen zijn we er nog niet. Nog een kwartier wachten tot we de volgende ruimte mogen betreden. En dan … ja … het is onmiskenbaar … geen twijfel mogelijk … de lichtgele punt steekt fier omhoog. Het fallusvormige uitsteeksel van de soort Amorphophallus titanum, de reuzenaronskelk. Voordat ik dichterbij kan komen valt mijn oog op een tekst: ‘ICT-specialist Mint is sponsor van deze plant en feliciteert de Leidse Hortus met deze bloei’. Hoeveel zouden ze betaald hebben om dat bord neer te mogen zetten?

Dan is het Grote Moment daar. De tuinman gebaart dat het volgende plukje mensen naar voren mag komen. We staan oog in oog met de grootste enkelvoudige bloem op aarde. Dit exemplaar is een ruime meter hoog (de literatuur meldt exemplaren van drie meter!). Ik probeer woorden voor mijn indrukken te vinden. Imposant, zonder meer, dat uitsteeksel. Maar de wat bleke, lichtgele kleur geeft het gevaarte ook iets onschuldigs. Niet echt een intimiderende testosteronphallus. Die ontwapenende indruk wordt versterkt door het grote schutblad dat er omheen zit. Dat maakt een bijna teder, golvend, vrouwelijk gebaar. Ik krijg een blasfemische associatie over dat schutblad: de mantel van Maria, zoals je die vaak op renaissanceschilderijen ziet. Omhullend, beschermend. Maar ja, binnenin die maagdelijke mantel gaat het om niets anders dan pure voortplanting. Het is ongelooflijk wat deze plant doet! Het uitsteeksel gaat tijdens de bloei als een bezetene stofwisselen en vormt daarbij zóveel warmte dat de bloem tien tot vijftien graden warmer dan de omgeving kan worden. Dit heeft een dubbel effect. De aasgeur van de plant verspreid zich sneller naar de omgeving waardoor de bestuivers, nachtelijke aaskevers en vleesvliegen, worden aangetrokken. Een ander effect is dat door de warmte infrarood licht vrijkomt waarvan bekend is dat veel insecten dat kunnen waarnemen. Zo maak je in het duister kenbaar dat je wilt voortplanten!

Overigens zitten de eigenlijke bloemen ónder het gele gevaarte. Op de foto is dit te zien doordat een stuk van het schutblad is opengeknipt. Hier komt een volgend markant detail naar voren: de vrouwelijke bloemen gaan eerder open dan de mannelijke, waardoor zelfbestuiving wordt voorkomen. De plant moet dus, via de insecten, op zoek naar een andere partner, daar in het nachtelijke regenwoud van Sumatra.

De rij achter ons dringt aan. We moeten verder. Teruglopend naar de uitgang probeer ik uit alle macht mijn biologische kennis over evolutie op deze ongewone plant en haar extreme levenswijze los te laten. Natural selection? Survival of the fittest? Mijn gedachten lopen dood. Ik zie alleen maar die exotische, compromisloze, overdadige, absurde, schitterende bloem voor me. Voor even heeft verwondering mijn rationele brein overvleugeld.