Zal ik nog even naar binnengaan? Ik sta voor een filiaal van Blokker in mijn woonplaats Haarlem. Vanwege het faillissement zou het zomaar de laatste kans kunnen zijn om de winkel nog een keer te bezoeken. Het raam schreeuwt dat de voorraad weg moet en dat er flinke kortingen zijn … en ik sta binnen.

Ruim een eeuw bestaat de winkelketen. In 1896, in Hoorn, openden de gebroeders Blokker De Goedkoope IJzer en Houtwinkel. Uiteindelijk kwamen er honderden winkels, elke stad of elk dorp van belang had wel een vestiging. In de loop van de tijd begon het bedrijf zich succesvol te richten op de massamarkt inclusief de bijbehorende, lage prijzen. Maar sinds de jaren tien van deze eeuw ontstonden problemen. Er werd verlies gedraaid, de winkel omarmde het internet te laat en de concurrentie was moordend. De eerste winkels werden gesloten. Financiële injecties volgden, uitstel van betaling. Uiteindelijk volgde het langverwachte faillissement, hoewel berichten over een doorstart van veertig winkels inmiddels ook weer opduiken. Hoe dan ook, kijkend naar mijn filiaal, is de geest overduidelijk uit de fles. 

Ik loop langs de schappen en kijk naar de producten. Wat een wonderlijke namen kunnen die toch hebben! Uit hun context gehaald lijkt het soms om pure poëzie te gaan. Vooral de langere breinamen fascineren. De mooiste voorbeelden die ik tegenkom noteer ik mijn notitieboekje. Douchegordijnstang. Zuignaphaakjes. Wegwerpspuitzakken. Stoomgenerator. Luchtbevochtiger. Heteluchtfriteuse. Gourmetraclettestel. Inductiebodem. Decoratiespuit. Slacentrifuge. Strijkplankovertrek. Tabletvergruizer. Bloedglucosemeter. Medicijncassette. Bagageweegschaal. Koolmonoxidemelder. Huishoudhandschoenen. Martiniglazen. Mojitoglazen. Correctievloeistof. Stofzuigerzakken. Mijn favoriet, bestaande uit maar liefst zes lettergrepen en drieëntwintig letters, is: vloerwisserdweilsysteem.

Ik meander verder door de winkel, elke laan wil ik nog een keer belopen. In het hart van de winkel overvalt me een lichte vorm van weemoed. Het opheffen van een merknaam die door meerdere generaties gekend wordt, is niet zomaar iets. Blokker maakt deel uit van het collectieve winkelgeheugen. Als jongetje al werd ik erop uitgestuurd, met een handjevol munten in mijn broekzak. Ik herinner me nog dat ik wasknijpers moest kopen, en ook een keer een afwasborstel. Blokker was laagdrempelig, voor de gewone man, dus ook voor het milieu waarin ik opgroeide. Daarom heb ik altijd een zwak gehouden voor de winkel. 

Toch is dit voor mij niet het belangrijkste punt waarom ik Blokker zo waardeer. De winkel was namelijk ook een bron van humor. Dat zit zo. Op verjaardagen, lang geleden, toen televisie en smartphone nog niet hun aandacht opeisten, werden in de kring verhalen verteld. Die gingen over niets in het bijzonder, over het dagelijkse leven. Maar de manier waarop ze werden gebracht, de spanning erin, de ironie, uitvergroot door die charmante Amsterdamse vertelkunst, zorgden ervoor dat onze oren gespitst waren. Ik hoor de verhalen van ome Dirk nog, maar vooral die van tante Truus. Zij was de grootste rasvertelster, de hoofdact van de avond, vooral als de jenever (voor de mannen) en advocaatjes (voor de vrouwen) hun werk hadden gedaan. Dan zag ze haar kans schoon en nam het woord. Direct viel de kamer stil. En dan volgde een langzaam opgebouwd verhaal waarin Blokker vaak de hoofdrol speelde want altijd moest er daar wel iets geruild worden of teruggebracht. Rode draad was steevast de stofzuiger die, met uitgerold snoer, ergens een gangpad blokkeerde. Want Blokker was niet alleen goedkoop, maar ook proper. De beschrijving van die stofzuiger en de dialogen tijdens het ruilen van de aankoop, leverden prachtige verhalen op. We lagen letterlijk dubbel van het lachen.

Ik heb alle gangpaden van het Haarlemse filiaal doorkruist en loop naar de uitgang. Vaarwel, beste winkel. Misschien maak je nog een doorstart. Wie weet. Zal ik toch nog iets kopen, als herinnering? Een mes of zo. Altijd handig. Een opbergdoosje. Of vuilniszakken. Maar ik kan mezelf niet overtuigen. Toch, als ik het pand bijna uitloop, valt mijn oog op een merkwaardig ogend object. Mijn hand wordt er onweerstaanbaar naar toegetrokken. Het is een soort beeldje of, hoe zal ik het zeggen … tja … wat is het eigenlijk? Ik lees het kaartje dat eraan vastzit: ‘Labrador in mand’. 

Labrador in mand? Ja, het staat er echt!

Het is een zinloos product, dat zie je zo, ongetwijfeld met een zeecontainer vervoerd vanuit een lagelonenland. Toch voel ik er direct een soort compassie voor. Want waar ga je heen, labrador-in-mand, als Blokker definitief dichtgaat, en je onverhoopt niet bent verkocht? Misschien eindig je wel in een laadbak of ga je naar een nieuwe investeerder … ondertussen zie ik dat de rij bij de kassa is verdwenen. Met een snelle beweging pak ik mijn labrador-in-mand en loop gehaast naar de kassa. Daar schuif ik haar over de balie, in de richting van de verkoopster. Ik voel me een beetje gegeneerd met mijn kitschdingetje. Maar zonder blikken of blozen pakt ze mijn hond met heel veel zorg in, beschermd door een lap noppenfolie. Met een dubbel gevoel verlaat ik de winkel. Wat heb ik nu eigenlijk gekocht? Meestal reken ik mezelf tot de groep van bewuste consumenten, maar nu heb ik binnen een paar tellen met mijn reptielenbrein een beslissing genomen en een eendagsvlieg gekocht. Buiten laat ik mijn labrador-in-mand voorzichtig in de fietstas glijden. Onderweg naar huis probeer ik mijn aankoop te legitimeren, ondersteund door een flinke dosis cognitieve dissonantie. Nee, dit is niet zomaar een aankoop, dit is een serieus herdenkingsobject voor een winkel die ik levenslang ken!

Thuis pak ik mijn object uit. Nog steeds kan ik het niet goed thuisbrengen. Met welk doel is het gemaakt? Ik inspecteer het label voor aanvullende informatie en word verwezen naar de website van Blokker, die blijkbaar nog gewoon in de lucht is. Ik google op mijn labrador-in-mand en vind de productspecificaties. Merk: Blokker. Het gaat dus om een eigen merk! Het artikelnummer is 0017097. Mooi is dat ik via het etiket een voor mij nieuwe afkorting leer kennen, namelijk EAN. Even opgezocht natuurlijk. De letters staan voor European Article Numbering, een systeem waarmee je een product kunt identificeren. Dat is wel zo handig, lijkt me, als je het wilt traceren of als er iets mis mee is. De EAN van mijn labrador-in-mand is 8718827387120. En er is meer info. De kleur is geclassificeerd als ‘multikleur’. Materiaal: glas … vandaar natuurlijk die noppenfolie! Type afwerking: Funbal. Ook dat zegt me niets, maar als ik een paar keer doorklik lees ik dat een ‘funbal’ voor in de kerstboom is en eindelijk valt het kwartje: ik heb een kerstbal gekocht! Zo omschrijft Blokker het: ‘Voeg een moderne twist toe aan je kerstboom met de bijzondere en gekke Funballen van Blokker! Deze schattige kerstartikelen creëren een lieflijke sfeer in huis. Ze zijn een perfecte kerstdecoratie voor klanten die houden van een boom met net even wat extra’s. Hang de Funballen op strategische plekken in je kerstboom om ze extra in het oog te laten springen. Mix ze met traditionele kerstballen voor een trendy en unieke look.’

Direct heb ik de daad bij het woord gevoegd en mijn labrador-in-mand op een strategische plek in de boom gehangen. Als ik ervoor sta, en mijn ogen langs de ballen en snuisterijen laat glijden, en zie hoe mijn labrador-in-mand daar tussenhangt, is het net alsof ik in mijn jeugd stap en tante Truus weer even zie. Ze stapt een filiaal van Blokker binnen en struikelt bijna over het felgekleurde snoer van een stofzuiger. Ze wil iets ruilen, of, beter gezegd: ze is bezig met het componeren van een nieuw hilarisch verhaal. Voor mij heeft Blokker niet alleen een commerciële doelstelling, maar is ook hofleverancier van humor, gratis en voor niets. Waar vind je tegenwoordig nog zo’n winkel?

NB: Klik hier voor een ander bont verhaal waarin (een melkopschuimer van) Blokker centraal staat.